ΓΟΡΓΟΝΕΣ

Φόρκυϊ δ’ αὖ Κητώ Γραίας τέκε...

Γοργοὺς θ’, αἵ ναίουσι πέρην κλυτοῦ Ὠκεανοῖο

ἐσχατιῇ πρὸς νυκτός, ἳν’  Ἑσπερίδες λιγύφωνοι

Σθεννὼ τ’  Εὐρυάλη τε Μέδουσά τε λυγρὰ παθοῦσα.

Ἡ μὲν ἔην θνητή, αἳ δ’ ἀθάνατοι καὶ ἀγήρῳ,

αἱ δύο· τῇ δὲ μιῇ παρελέξατο Κυανοχαίτης

ἐν μαλακῷ λειμῶνι καὶ ἄνθεσι εἰαρινοῖσιν.

Τῆς δ’ ὅτε δὴ Περσεύς κεφαλὴν ἀπεδειροτόμησεν

ἔκθορε Χρυσάωρ τε μέγας καὶ Πήγασος ἵππος

«Και η Κητώ γέννησε με το Φόρκυ τις Γραίες και τις Γοργόνες που κατοικούν πέρα από τον ξακουστό Ωκεανό, στα έσχατα της Νύχτας εκεί όπου βρίσκονται και οι Εσπερίδες με την καθαρή φωνή, τη Σθεννώ, την Ευρυάλη και τη Μέδουσα που έπαθε πολλά δεινά. Γιατί αυτή ήταν θνητή ενώ οι άλλες δύο αθάνατες και αγέραστες. Και μ’ αυτήν πλάγιασε ο Κυανοχαίτης (Ποσειδών) σε μαλακό λιβάδι μέσα σε ανοιξιάτικα λουλούδια. Όταν ο Περσεύς της έκοψε το κεφάλι, ξεπήδησε ο μέγας Χρυσάωρ και ο Πήγασος το άλογο.»

Επειδή πάντοτε αντιμετωπίζουμε με αρνητικότητα το ζωδιακό σημείο του απλανούς Αλγκόλ ο οποίος αντιπροσωπεύει το «μάτι της Γοργόνας Μέδουσας» θα ήθελα να σας παρουσιάσω το μύθο της για να κατανοήσουμε καλλίτερα τη λειτουργικότητά του και να του προσδώσουμε βάσει του μύθου και θετικές ιδιότητες οι οποίες έχουν να κάνουν με την απόδοση της δικαιοσύνης όπως η θεά Αθηνά συνηθίζει να την αποδίδει. 

 Η ακριβής μορφή μιας γοργόνας διαφέρει αρκετά από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή. Υπάρχουν περιγραφές για γοργόνες όπου οι εμφάνιση τους δεν είναι ούτε ανθρώπου ούτε ψαριού. Άλλες δίνουν την κλασσική μορφή (από τη μέση και πάνω ανθρώπου και από τη μέση και κάτω ψαριού), αλλά και πάλι διαφέρουν πολύ. Μάλιστα η ουρά της γοργόνας είναι κάτι που διαφέρει πάρα πολύ στις διάφορες απεικονίσεις. Έχουν βρεθεί απεικονίσεις με ουρά ψαριού, άλλες πιο κοντά στην ουρά του δελφινιού και άλλες με δύο ουρές (σαν να ήταν πόδια). 

                                                                    Ο μύθος

Ο μύθος της γοργόνας είναι ένας μύθος ο οποίος ήταν διαδεδομένος σε πολλούς διαφορετικούς τόπους και εποχές, σε αντίθεση με τους περισσότερους μύθους λαϊκών παραδόσεων που είναι συνήθως τοπικοί. 
Η πρώτη εμφάνιση σε κείμενα, βρίσκεται στην ελληνική μυθολογία όπου λέει ότι οι γοργόνες γεννήθηκαν από τις φλεγόμενες γαλέρες των Τρώων, όπου το ξύλο έγινε σάρκα και αίμα για τις "πράσινες κόρες της θάλασσας". Ιρλανδέζικοι μύθοι λένε ότι σε γοργόνες μεταμορφώθηκαν οι παγανικές γυναίκες την εποχή του διωγμού από τον άγιο Πατρίκιο. 
Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν ότι γεννήθηκαν από τα πνιγμένα παιδιά κάποιου άγνωστου Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ας δούμε όμως το μύθο από την αρχή, γυρίζοντας στην Αρχαία Ελλάδα. 
Οι αρχαίοι Ελληνες τις καλούσαν Νηρηίδες ή θαλάσσιες νύμφες (κόρες των νερών) ή Σειρήνες (νύμφες στα ελληνικά σημαίνει «νέες γυναίκες»).
Σε αυτές τις αναφορές των Ελλήνων δεν είναι γυναίκες με ουρές ψαριών, αλλά απλά γυμνές γυναίκες που κολυμπούν στη θάλασσα ή βρίσκονται στα βράχια της ακτής ή στις παραλίες και στις όχθες των ποταμών. Στον ελληνικό μύθο υποτίθεται ότι οι Σειρήνες ήταν κατά το μισό γυναίκες και στο άλλο μισό τους πουλιά επειδή είχαν την ιδιότητα να τραγουδούν με ωραία και στεντόρεια φωνή το τραγούδι τους. Τις βλέπουμε σε αναπαραστάσεις αρχαίων Ελληνικών αγγείων να σαγηνεύουν τον Οδυσσέα στην Ιλιάδα με το τραγούδι τους! Οι μυθολογικές Γοργόνες ήταν κόρες της Κητούς και του Φόρκυος, όπως διαβάσαμε στο Ησιόδειο απόσπασμα. Ήταν η Σθεννώ, η Ευρυάλη και η Μέδουσα ή Γοργώ, το κεφάλι της οποίας έκοψε ο Περσεύς μιας και ήταν η μόνη θνητή από τις τρεις.
Αδελφές τους θεωρούνταν η Σκύλλα και η Χάρυβδη.
Η Σθεννώ παράγεται από το ρήμα σθένω που σημαίνει είμαι δυνατός, έχω ισχύ. Συμβόλιζε τη δύναμη της θάλασσας και δε γίνεται αναφορά σε κανέναν προσωπικό της μύθο.
Η Ευρυάλη παράγεται από το ευρύς και το αλς και σήμαινε την πλατιά θάλασσα.
Μαζί με τη Σθεννώ συμβόλιζαν τη δύναμη και την απεραντοσύνη της θάλασσας. Ούτε κι αυτή αναφέρεται σε προσωπικούς της μύθους και ίσως να έχει δίκιο η Jane Harisson (Prolegomena to the Greek Religion 87), που λέει ότι η τριαδική εμφάνιση των Γοργόνων είναι απλώς η τάση να εμφανίζονται οι θεότητες σε τριάδες, όπως οι Ώρες, οι Χάριτες, οι Μοίρες, κ.ά. και επομένως ίσως οι δύο εκ των τριών ν’ αποτελούν μια προσθήκη μεταγενέστερη, η οποία όμως είναι τόσο παλιά ώστε να είναι γνωστή στον Ησίοδο.
Η τρίτη Γοργόνα η Μέδουσα είναι η κύρια Γοργόνα γύρω από την οποία πλέκονται οι διάφοροι μύθοι.
Τ' όνομά της παράγεται από το ρήμα μέδω που σημαίνει άρχω, κυβερνώ, κυριαρχώ, προστατεύω. Μέδουσα σήμαινε τη βασίλισσα, την προστάτιδα, αυτή που είχε οριστεί να φυλάει κάτι. Ο δε μεδέων ήταν ο προστάτης, ο φύλακας, ο κυρίαρχος       

    “ώ φίλοι, Αργείων ηγήτορες ηδέ μέδοντες”.

Άρα Μέδουσα σήμαινε τη βασίλισσα, την προστάτιδα, αυτή που είχε οριστεί να φυλάει κάτι. Ο χαρακτηρισμός μέδων έχει δοθεί πολλές φορές σε θαλάσσιες θεότητες όπως στον Νηρέα, στο Φόρκυ, στον Πρωτέα, στον Τρίτωνα και σε άλλους. Έχουμε δηλαδή μία αρσενική απόδοση της Μέδουσας.
Και οι τρεις λέγεται πως ήταν Κενταύρισσες, τις οποίες η Αθηνά μεταμόρφωσε σε απεχθή τέρατα, εξαιτίας της Μέδουσας.
Οι Γοργόνες απεικονίζονται σαν τρομερά θηρία με μάτια άγρια, με φίδια για μαλλιά και με την αποκρουστική γλώσσα τους να κρέμεται έξω από το στόμα τους.                                                                                

                                                    

                                                            Μέδουσα του Franz von Stuck

Βέβαια πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι πρόκειται για προκατακλυσμιαίες θεότητες κι όπως είναι φυσικό οι πιο σύγχρονες θρησκείες φρόντισαν να τις γελοιοποιήσουν είτε να τις αποδυναμώσουν.
Ο Ησίοδος μας λέει ότι οι Γοργόνες κατοικούσαν μακριά στις εσχατιές της νύχτας πέρα από τον Ατλαντικό ωκεανό, εκεί όπου κατοικούσαν οι Εσπερίδες. Η τοποθέτηση της κατοικίας τους στα δυτικά αναφέρεται σε όλους τους μύθους όπως παρατηρεί ο Στράβων. Στα “Κύπρια έπη” σαν κατοικία τους αναφέρεται το νησί Σαρπηδών ενώ κατά τον Πλίνιο τοποθετούνται σε κάποιο σύμπλεγμα νησιών που ονομαζόταν Γοργάδες.
Σαν κατοικία τους αναφέρεται και ο Άδης, αν κι εκεί θεωρούσαν πως κατοικούσε μόνο η εικόνα τους.
Στο γεγονός αυτό στηρίζεται και η άποψη ότι τα ονόματα των τριών Γοργόνων δεν είναι τίποτα άλλο παρά τα ονόματα τριών μεγάλων νησιών που βρίσκονταν στο σύμπλεγμα των Εσπερίδων.
Όπως είδαμε στον Ησίοδο η Μέδουσα ήταν η μόνη από τις Γοργόνες που έσμιξε ερωτικά και άφησε απογόνους. Από τον Ποσειδώνα γέννησε τη στιγμή που της έκοβε το κεφάλι ο Περσεύς το Χρυσάορα και τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο.
Στον Όμηρο ο οποίος γνωρίζει το μύθο για τη θανατερή δύναμη της κεφαλής τής Μέδουσας αναφέρεται μόνο μία Γοργόνα κι αυτή είναι η Γοργώ, αλλά από την περιγραφή της υποθέτουμε ότι εννοεί τη Μέδουσα.
Οι τρεις Γοργόνες θεωρούνταν επίσης θεότητες σεληνιακές, καθώς τριαδικές θεότητες ταυτίζονταν με τις τρεις όψεις της Σελήνης.
Ο Λεκατσάς θεωρεί ότι οι Γραίες και οι Γοργόνες ήταν σεληνιακές μορφές.
Σε μία άλλη εκδοχή, η Μέδουσα, ταυτίζεται με τη θεά Αθηνά.
Ο Παλαίφατος (Αθηναίος γραμματικός, σύγχρονος του Αριστοτέλη), ταυτίζει τη Γοργόνα με την παράσταση ενός χρυσού αγάλματος της Αθηνάς Παλλάδος (1.80 μ.), το οποίο κατασκευάστηκε κατόπιν εντολής του βασιλιά Φόρκυ, που βασίλευε στην Κυρήνη της Β. Αφρικής, στου οποίου το βασίλειο η Αθηνά είχε το προσωνύμιο Γοργόνα. Για τη σχέση αυτή έχουν δοθεί διάφορες εξηγήσεις και αποσυμβολισμοί.
Η θεά Αθηνά, άλλωστε, ήταν αυτή που οδήγησε το χέρι του Περσέα να κόψει το κεφάλι της Μέδουσας, το οποίο της έδωσε κατόπιν ο Περσεύς, για να το βάλει στη μέση της ασπίδας της.
Για την έχθρα αυτή λέγεται ότι η Μέδουσα καυχήθηκε πως είναι ομορφότερη από τη θεά κι αυτή την τιμώρησε μεταμορφώνοντάς την σε τέρας.
Θεωρείται λοιπόν από τους ερευνητές, πως η Μέδουσα στην αρχαία προ - ολυμπιακή θρησκεία ήταν ή ίδια η Αθηνά.
Είναι πολύ πιθανό κατά τις τελετουργίες να χρησιμοποιούσαν κάποια τελετουργική μάσκα, που σκορπούσε τρόμο και δέος σε όσους την έβλεπαν. Τέτοιες μάσκες γνωρίζουμε πως χρησιμοποιούνταν στη Μινωική και Μυκηναϊκή περίοδο.
Αυτή η τελετουργική μάσκα, που μάλλον προϋπήρξε της Μέδουσας, έγινε η αφορμή για να δημιουργηθεί στη συνέχεια μια κεφαλή η οποία είχε την τρομερή δύναμη της μάσκας, με μια αποτρόπαια εμφάνιση. Αργότερα προστέθηκε και σώμα ώστε να γίνει πιο αποδεκτή η ύπαρξη μιας τέτοιας κεφαλής και με την τάση να παρουσιάζονται οι θεότητες σε τριάδες, κατέληξε η αρχική τελετουργική μάσκα στην τριαδική εμφάνιση των Γοργόνων. Το σώμα αυτό είχε χάλκινα χέρια και φτερά με τα οποία μπορούσαν να πετούν. Κατά μία λοιπόν άποψη, πιθανόν η Μέδουσα ν’ απορροφήθηκε από μια νέα θεά, πιο αποδεκτή στην ολυμπιακή θρησκεία ή η ίδια η Αθηνά να μετεξελίχθηκε και να λατρεύτηκε με πιο ήπια μορφή.
Άλλωστε πηγαίνοντας πίσω στο μύθο του Περσέα, έχουμε την κλασική περίπτωση του ήρωα, που κατορθώνει να σκοτώσει το φοβερό θηρίο και να παραδώσει την κεφαλή του στη θεά Αθηνά, κι έτσι όλες οι δυνάμεις της Μέδουσας ενσωματώνονται στην καινούργια θεότητα.
Όπως αναφέρεται στον Πλούταρχο, στην προσπάθειά του ο Θεμιστοκλής να πείσει τους Αθηναίους για τη σημασία του χρησμού για «τα ξύλινα τείχη», πρότεινε ψήφισμα στο οποίο έλεγε ν’ αναθέσουν την προστασία της πόλης στην Αθηνά Μεδέουσα.
Η Μέδουσα συνδέεται και με την Περσεφόνη . Είναι κι αυτή μια υποχθόνια θεότητα φοβερή κι αδυσώπητη που είναι ο τρόμος των ανθρώπων και δεν δείχνει ευμένεια σε κανέναν που θα τολμήσει να την κοιτάξει. Κι όταν ο Ηρακλής κατέβηκε στον Άδη όλες οι σκιές έντρομες παραμέριζαν για να περάσει εκτός της σκιάς του Μελέαγρου και της Γοργόνας που δεν τον φοβόντουσαν!
Μήπως όμως και το ίδιο της το όνομα δεν τις συνδέει; Το όνομα Περσεφόνη είναι σύνθετο από το Περσεύς και φόνος, που σημαίνει δηλαδή “αυτή που φονεύθηκε από τον Περσέα”.
Οι Ορφικοί ονόμαζαν τη Σελήνη “Γοργόνος Κεφαλή”, ενώ ο Preller βλέπει στο στρογγυλοπρόσωπο κεφάλι της Μέδουσας την ίδια τη Σελήνη και τον αποκεφαλισμό της τον συμβολίζει με την εξαφάνιση της Πανσελήνου, στην Έκλειψη.
Κατά τον Nilsson ο μύθος του φόνου της Μέδουσας είχε επικρατήσει από τα Μυκηναϊκά χρόνια.
Εκεί λοιπόν, κοντά στις Μυκήνες, υπήρχε μια παράδοση που ήθελε το αποκομμένο κεφάλι της Μέδουσας να είναι θαμμένο στο Άργος, όπου υπήρχε κι ένα τεράστιο λίθινο Γοργόνειο, που έλεγαν πως ήταν έργο των Κυκλώπων.
Λίγο πιο πέρα, ο Ασκληπιός θεράπευε με το αίμα τής Μέδουσας που είχε τρέξει κατά το φόνο της.
Στο Μεσαίωνα δημιουργήθηκε ένας νέος μύθος στον οποίο συγχωνεύτηκαν οι αρχαίοι μύθοι των Γοργόνων, των Σειρήνων με την ωραία φωνή και της Σκύλλας, του τέρατος που άρπαζε τους ναυτικούς και τους έτρωγε.
Στα νεότερα χρόνια και σε μια παράδοση που φτάνει μέχρι τις ημέρες μας, ο λαός ήθελε τη Γοργόνα να είναι αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με αυτό το μύθο ο Μ. Αλέξανδρος είχε εμπιστευτεί στην αδερφή του το νερό της αθανασίας το οποίο είχε αποκτήσει αφού σκότωσε το δράκοντα που το φύλαγε. Η αδερφή του όμως το έχυσε πριν προλάβει ο αδερφός της να το χρησιμοποιήσει κι έτσι αυτός την καταράστηκε να γίνει ψάρι από τη μέση και κάτω και ναπλανιέται μέσα στις θάλασσες.
Εκείνη όμως γνωρίζοντας το κακό που είχε κάνει στον αδερφό της δεν του κράτησε κακία και με αγωνία σταματά τα καράβια που θα βρεθούν στο δρόμο της και ρωτά τους ναυτικούς:
“Ζει ο Μέγας Αλέξανδρος;”
Κι αν πάρει τη σωστή απάντηση:
“Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει” τότε ευχαριστημένη χάνεται στα βάθη της θάλασσας, ειδάλλως παίρνει μαζί της και το καράβι.
Όσον αφορά τους μύθους άλλων χωρών για τις Γοργόνες, στην Ιρλανδία αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι οι Γοργόνες ζούσαν βαθιά κάτω από τη θάλασσα και το θαλάσσιο πυθμένα!
Στα νησιά Shetland αναφέρουν ότι φορούν δέρματα ζώων και κολυμπούν στο νερό ενώ στη συνέχεια απομακρύνονται με τα πόδια στη γη! Οι νησιώτες επίσης πιστεύουν ότι είναι απόγονοι Γοργόνων!
Στα Orkney Islands ισχυρίζονται ότι οι Γοργόνες δεν έχουν ουρές ψαριών, αλλά φορούν μακρύ μεσοφόρι που μοιάζει με ουρά ψαριού όταν κολυμπούν στη θάλασσα. Στην πραγματικότητα σε πολλές από τις προηγούμενες διηγήσεις δεν αναφέρεται πουθενά η ύπαρξη ουράς. Η έννοια της ουράς ψαριού είναι μια ιστορία που διαδόθηκε πολύ αργότερα στον κόσμο.
Στην Ισπανία οι Σειρήνες είναι συνώνυμες με τις Γοργόνες. Σε πολλές ιστορίες οι Γοργόνες παρουσιάζονται να παίζουν μουσικά όργανα ή να χρησιμοποιούν καθρέφτη και χτένες. Κανένα θαλάσσιο πλάσμα δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο! Αντίθετα αυτή είναι μια γήινη συμπεριφορά των γυναικών και κάπου εκεί η ιστορία περιπλέκεται! 
Στον αποσυμβολισμό του μύθου των Γοργόνων, υπάρχει μια θεωρία που λέει ότι οι τερατώδεις μορφές των Γοργόνων συμβόλιζαν τα σκοτεινά νέφη και τα διάφορα φαινόμενα του ουρανού που σχηματίζονταν στον ορίζοντα πάνω από τη θάλασσα και τρόμαζαν όσους τ’ αντίκριζαν, κι ο αποκεφαλισμός συμβολίζει τη νίκη του ήλιου (Περσεύς) που νικά τις σκοτεινές δυνάμεις. 
Αυτές οι πληροφορίες σχετίζονται με τις αρχαίες πηγές.
Στη σημερινή εποχή, ένας ερευνητής εν ονόματι Ενρίκο Ματτίεβιτς (Enrico Mattievich), τοποθετεί τις Γοργόνες στις Περουβιανές Άνδεις στο παλάτι του Τσαβίν ντε Χουαντάρ (Chavin de Huantar) που βρίσκεται σε υψόμετρο 3.180 μέτρα. Λέει λοιπόν τα εξής:                 

                  “Στα ερείπια αυτού του παλατιού και στις στοές
              των μουσείων, μπορούμε να εκτιμήσουμε  εξαιρετικά 
                   έργα τέχνης, γλυπτά ή εγχάρακτα σε πέτρα
                  όπως τερατώδεις κεφαλές, Γοργόνες, Κέρβερους
                  και τους απογόνους των υιών του Κρόνου”.

Ο Enrico Mattievich αναφέρει την μαρτυρία του Impelloni, ο οποίος ήταν ο πρώτος που το 1926 πρόσεξε την ομοιότητα των Γοργονείων που βρέθηκαν σε σημεία του ευρύτερου ελλαδικού χώρου με αυτά που βρέθηκαν στη Κολομβία και το Περού. 

Οι διάφοροι καλλιτέχνες απεικόνισαν με μεγάλη ακρίβεια τους διάφορους μύθους αν και κατά διαφορετικές περιόδους άλλοζε ο τύπος του Γοργονείου και της Γοργόνας.
O Furtwangler (Αδόλφος, Γερμανός αρχαιολόγος 1853 – 1907) διαχωρίζει την εξέλιξη του τύπου της Γοργόνας σε τρεις περιόδους: Τον αρχαϊκό τύπο όπου η Μέδουσα απεικονίζεται με τα γνωστά άγρια χαρακτηριστικά, το μέσο τύπο (450 – 400 π.Χ.) όπου η Μέδουσα αρχίζει να παίρνει πιο ανθρώπινα χαρακτηριστικά, με στόμα φυσιολογικό, όπως η Μέδουσα του Franz von Stuck και τον ωραίο τύπο όπου τα χαρακτηριστικά της βελτιώνονται ακόμη περισσότερο. Στον τελευταίο τύπο, τον «ωραίο» οι Έλληνες καλλιτέχνες απομακρυνόμενοι από την παράδοση των επών και των μύθων εμφανίζουν μία Μέδουσα άξια συμπάθειας και λύπης, με μια ευγενική φυσιογνωμία όπου αποτυπώνεται εμφανέστατα στο πρόσωπό της μια βαθειά θλίψη για τα δεινά που είχε υποστεί. Χαρακτηριστικό δείγμα του τύπου αυτού είναι η Μέδουσα του Rondanini του Μονάχου και του Bernini.
 
                  

                                    Rondanini                                      Bernini

Ας χρησιμοποιήσουμε και μεις τη μετάβαση των τύπων και ας δούμε με μεγαλύτερη συμπάθεια το συγκεκριμένο ζωδιακό σημείο, γιατί έχω προσέξει ότι το άτομο που έχει στον Αλγκόλ πλανήτη δεν αντιμετωπίζει αυτό προβλήματα, αλλά του τα δημιουργούν τ’ άτομα του περιβάλλοντός του, οπότε σε αυτό παραμένει το θλιμμένο βλέμμα από αυτά. 
Ό,τι όμως και να συμβεί το άτομο έχει τη δυνατότητα να το αντέξει αλλιώς δεν θα υπήρχε η ζωδιακή μοίρα στο κοσμόγραμμά του. 
  

Προσθήκη

Μία, επί πλέον προσέγγιση που θέλω ν' αναφέρω, χωρίς να συνάδω με αυτήν ακόμη απόλυτα, αλλά τη θεωρώ  σημαντική είναι μία αναφορά για το Τρίτο Μάτι στο λεξικό των Συμβόλων του Τζ.Κούπερ στο οποίο αναφέρεται ότι:

"Το Τρίτο Μάτι στο κέντρο του μετώπου,(αν το ενώσουμε με το μάτι της Γοργόνας Μέδουσας την οποία πιθανόν διαδέχθηκε η θεά Αθηνά ή συνάδει με την Περσεφόνη), συμβολίζει την ενότητα, την ισορροπία, την όραση του συνόλου των πραγμάτων. Επίσης, την απελευθέρωση από τη δυαδικότητα και τα ζεύγη των αντιθέτων. Όραση με sub specie aeternitats (αιώνια παρατήρηση), υπερβατική Σοφία, κρυσταλλοποίηση του φωτός, πνευματική συνείδηση, φώτιση. Σε καμμιά περίπτωση δεν είναι φυσική ιδιότητα."

Αν τοποθετήσουμε όλα αυτά τα εξαιρετικά στοιχεία  στη θεά Αθηνά, σαν θεά της Σοφίας, και στην Περσεφόνη, σα Φερρέφαττα (τη φέρουσα το φως) κατά το Σωκράτη στον Κρατύλο του Πλάτωνος, δε νομίζω ότι θα πέσουμε και πολύ έξω.

 Ας θεωρήσουμε, με πολύ επιφύλαξη όμως, την παραπάνω αναφορά σαν ένα στοιχείο παρατήρησης κι έρευνας.

Καταλήγωντας  για δεύτερη φορά στο άρθρο μου εύχομαι και πάλι σε όλα τ’ αρνητικά σημεία του κοσμογράμματός μας να λειτουργήσει η κινέζικη παροιμία η οποία λέει:
                  Θεέ μου σε παρακαλώ να μη μου δώσεις
                           όσα μπορώ ν’ αντέξω!
 
                                                                Γένοιτο

                                          Ευγενία

Πηγές: 

Α) Απόστολος Γονιδέλης, « ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΦΟΡΚΥΟΣ – ΚΗΤΟΥΣ – Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος 

Β) Πασιθέη Pefki (από την ιστοσελίδα της) 

Γ) Λεξικό των Συμβόλων Τζ. Κούπερ εκδόσεις "Πύρινος Κόσμος"