Μετά την παρουσίαση της δημιουργίας του Ζωδιακού κύκλου από τον Πλάτωνα, δια στόματος Σωκράτη, στο βιβλίο του Τίμαιος (ή περί φύσεως) θα ασχοληθούμε με ένα πολύ σοβαρό, επίσης, θέμα που έχει να κάνει με το πού δημιουργήθηκε η Αστρολογία. Πάρα πολλές έρευνες έχουν δημοσιευθεί για το συγκεκριμένο θέμα αλλά σε κανένα από αυτά δεν υπάρχει το αρχαιότερο αποδεικτικό στοιχείο για την εξάπλωσή της. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν και πάλι μαζί στηριζόμενες/οι στην αρχαία μας παρακαταθήκη για να δώσουμε την Ελληνική άποψη για το συγκεκριμένο θέμα.
Η αρχή θα γίνει από το Ε΄, βιβλίο του Διόδωρου του Σικελιώτη[1] της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του στα κεφάλαια 55, 56 και 57 τα σχετικά με την νήσο Ρόδο. Η μετάφραση είναι από το βιβλίο του Διόδωρου του Σικελιώτη των εκδόσεων Ζήτρου από τον κ. Θ. Γ. Μαυρόπουλο.
[5,55] Τὴν δὲ νῆσον τὴν ὀνομαζομένην Ῥόδον πρῶτοι κατῴκησαν οἱ προσαγορευόμενοι Τελχῖνες· οὗτοι δ´ ἦσαν υἱοὶ μὲν Θαλάττης, ὡς ὁ μῦθος παραδέδωκε, μυθολογοῦνται δὲ μετὰ Καφείρας τῆς Ὠκεανοῦ θυγατρὸς ἐκθρέψαι Ποσειδῶνα, Ῥέας αὐτοῖς παρακαταθεμένης τὸ βρέφος. γενέσθαι δ´ αὐτοὺς καὶ τεχνῶν τινων εὑρετὰς καὶ ἄλλων τῶν χρησίμων εἰς τὸν βίον τῶν ἀνθρώπων εἰσηγητάς. ἀγάλματά τε θεῶν πρῶτοι κατασκευάσαι λέγονται, καί τινα τῶν ἀρχαίων ἀφιδρυμάτων ἀπ´ ἐκείνων ἐπωνομάσθαι…[5,56]
Το νησί που λέγεται Ρόδος πρώτοι το κατοίκησαν οι λεγόμενοι Τελχίνες. Αυτοί ήταν γυιοι της Θάλασσας[2], όπως είχε κληροδοτηθεί η μυθική παράδοση, και μυθολογείται ότι μαζί με την Καφείρα, την κόρη του Ωκεανού, ανέθρεψαν τον θεό Ποσειδώνα, όταν η Τιτανίδα ‘Ρέα τούς εμπιστεύτηκε το βρέφος. Λέγεται ότι αυτοί επινόησαν κάποιες τέχνες, ότι συμβούλευσαν άλλα χρήσιμα πράγματα για την ζωή των ανθρώπων και ότι πρώτοι κατασκεύασαν αγάλματα θεών και μερικά από τα παλιά αγάλματα των θεών από εκείνους πήραν το όνομά τους.
Λέγονται δ´ οὗτοι καὶ γόητες γεγονέναι καὶ παράγειν ὅτε βούλοιντο νέφη τε καὶ ὄμβρους καὶ χαλάζας, ὁμοίως δὲ καὶ χιόνα ἐφέλκεσθαι· ταῦτα δὲ καθάπερ καὶ τοὺς μάγους ποιεῖν ἱστοροῦσιν. ἀλλάττεσθαι δὲ καὶ τὰς ἰδίας μορφάς, καὶ εἶναι φθονεροὺς ἐν τῇ διδασκαλίᾳ τῶν τεχνῶν. Ποσειδῶνα δὲ ἀνδρωθέντα ἐρασθῆναι Ἁλίας τῆς τῶν Τελχίνων ἀδελφῆς, καὶ μιχθέντα {ταύτῃ} γεννῆσαι παῖδας ἓξ μὲν ἄῤῥενας, μίαν δὲ θυγατέρα Ῥόδον, ἀφ´ ἧς τὴν νῆσον ὀνομασθῆναι.
Λένε ότι αυτοί υπήρξαν και θαυματοποιοί, ότι δημιουργούσαν όποτε ήθελαν σύννεφα, βροχές και χαλάζι, επίσης έφερναν και χιόνι. Ιστορούν ότι αυτά τα έκαναν όπως και οι μάγοι. Άλλαζαν και τις μορφές τους και κρατούσαν ζηλότυπα μυστικές τις τέχνες τους. Ο θεός Ποσειδών όταν ανδρώθηκε, ερωτεύτηκε την αδελφή των Τελχίνων Αλία, ενώθηκε μαζί της και απόκτησε έξι αγόρια και μία κόρη την Ρόδο.
…Xρόνῳ δ´ ὕστερον προαισθομένους τοὺς Τελχῖνας τὸν μέλλοντα γίνεσθαι κατακλυσμὸν ἐκλιπεῖν τὴν νῆσον καὶ διασπαρῆναι. Λύκον δ´ ἐκ τούτων παραγενόμενον εἰς τὴν Λυκίαν Ἀπόλλωνος Λυκίου ἱερὸν ἱδρύσασθαι παρὰ τὸν Ξάνθον ποταμόν. τοῦ δὲ κατακλυσμοῦ γενομένου τοὺς μὲν ἄλλους διαφθαρῆναι, τῆς δὲ νήσου διὰ τὴν ἐπομβρίαν ἐπιπολασάντων τῶν ὑγρῶν λιμνάσαι τοὺς ἐπιπέδους τόπους, ὀλίγους δ´ εἰς τὰ μετέωρα τῆς νήσου συμφυγόντας διασωθῆναι·… Ἥλιον δὲ κατὰ μὲν τὸν μῦθον ἐρασθέντα τῆς Ῥόδου τήν τε νῆσον ἀπ´ αὐτῆς ὀνομάσαι Ῥόδον καὶ τὸ ἐπιπολάζον ὕδωρ ἀφανίσαι· ὁ δ´ ἀληθὴς λόγος ὅτι κατὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς σύστασιν τῆς νήσου πηλώδους οὔσης ἔτι καὶ μαλακῆς, τὸν ἥλιον ἀναξηράναντα τὴν πολλὴν ὑγρότητα ζωογονῆσαι τὴν γῆν, καὶ γενέσθαι τοὺς κληθέντας ἀπ´ αὐτοῦ Ἡλιάδας, ἑπτὰ τὸν ἀριθμόν, καὶ {τοὺς} ἄλλους ὁμοίως λαοὺς αὐτόχθονας. ἀκολούθως δὲ τούτοις νομισθῆναι τὴν νῆσον ἱερὰν Ἡλίου καὶ τοὺς μετὰ ταῦτα γενομένους Ῥοδίους διατελέσαι περιττότερον τῶν ἄλλων θεῶν τιμῶντας τὸν Ἥλιον ὡς ἀρχηγὸν τοῦ γένους αὐτῶν. εἶναι δὲ τοὺς ἑπτὰ υἱοὺς Ὄχιμον, Κέρκαφον, Μάκαρα, Ἀκτῖνα, Τενάγην, Τριόπαν, Κάνδαλον, θυγατέρα δὲ μίαν, Ἠλεκτρυώνην, ἣν ἔτι παρθένον οὖσαν μεταλλάξαι τὸν βίον καὶ τιμῶν τυχεῖν παρὰ Ῥοδίοις ἡρωικῶν...
…Περὶ μὲν οὖν τῶν ἀρχαιολογουμένων παρὰ Ῥοδίοις οὕτω τινὲς μυθολογοῦσιν· ἐν οἷς ἐστι καὶ Ζήνων ὁ τὰ περὶ ταύτης συνταξάμενος…
Λίγο αργότερα οι Τελχίνες προαισθάνθηκαν τον κατακλυσμό που θα γινόταν, εγκατέλειψαν το νησί και σκόρπισαν. Από αυτούς ο Λύκος έφτασε στην Λυκία και ίδρυσε ιερό του Λυκίου Απόλλωνα κοντά στον Ξάνθο ποταμό. Όταν έγινε ο κατακλυσμός οι άλλοι αφανίστηκαν, τα πεδινά τμήματα του νησιού εξ αιτίας της βροχής πλημμύρισαν και σώθηκαν λίγοι που έφυγαν μαζί στα ψηλά μέρη του νησιού… [5,57] …Ο Ήλιος κατά την Μυθολογία ερωτεύθηκε την Ρόδο, από το όνομά της ονόμασε το νησί Ρόδο και εξαφάνισε το νερό που είχε πλημμυρίσει. Η αλήθεια πάντως είναι ότι στην αρχή της δημιουργίας του κόσμου το νησί ήταν μάλλον πηλώδες και μαλακό, ο ήλιος στέγνωσε την μεγάλη υγρασία και ζωογόνησε την γη και γεννήθηκαν από αυτόν αυτοί που ονομάστηκαν Ηλιάδες από το όνομά του εφτά τον αριθμό… ο Όχιμος, ο Κέρκαφος, ο Μάκαρας, ο Ακτίνας, ο Τενάγης, ο Τρίοπας και ο Κάνδαλος. Είχε και μία κόρη την Ηλεκτρυώνη που πέθανε ανύπαντρη και κέρδισε τιμές ηρωΐδας ανάμεσα στους Ρόδιους…
Έτσι λοιπόν μυθολογούν κάποιοι από την παλιά ιστορία των Ροδίων. Ανάμεσά τους είναι ο Ζήνων[3] που συνέταξε ιστορία για το νησί.
Κεφάλαιο 57
Οἱ δ´ Ἡλιάδαι διάφοροι γενηθέντες τῶν ἄλλων ἐν παιδείᾳ διήνεγκαν καὶ μάλιστ´ ἐν ἀστρολογίᾳ. εἰσηγήσαντο δὲ καὶ περὶ τῆς ναυτιλίας πολλὰ καὶ τὰ περὶ τὰς ὥρας διέταξαν. εὐφυέστατος δὲ γενόμενος Τενάγης ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν διὰ φθόνον ἀνῃρέθη· γνωσθείσης δὲ τῆς ἐπιβουλῆς οἱ μετασχόντες τοῦ φόνου πάντες ἔφυγον. τούτων δὲ Μάκαρ μὲν εἰς Λέσβον ἀφίκετο, Κάνδαλος δὲ εἰς τὴν Κῶ· Ἀκτὶς δ´ εἰς Αἴγυπτον ἀπάρας ἔκτισε τὴν Ἡλιούπολιν ὀνομαζομένην, ἀπὸ τοῦ πατρὸς θέμενος τὴν προσηγορίαν· οἱ δ´ Αἰγύπτιοι ἔμαθον παρ´ αὐτοῦ τὰ περὶ τὴν ἀστρολογίαν θεωρήματα. ὕστερον δὲ παρὰ τοῖς Ἕλλησι γενομένου κατακλυσμοῦ, καὶ διὰ τὴν ἐπομβρίαν τῶν πλείστων ἀνθρώπων ἀπολομένων, ὁμοίως τούτοις καὶ τὰ διὰ τῶν γραμμάτων ὑπομνήματα συνέβη φθαρῆναι· δι´ ἣν αἰτίαν οἱ Αἰγύπτιοι καιρὸν εὔθετον λαβόντες ἐξιδιοποιήσαντο τὰ περὶ τῆς ἀστρολογίας, καὶ τῶν Ἑλλήνων διὰ τὴν ἄγνοιαν μηκέτι τῶν γραμμάτων ἀντιποιουμένων ἐνίσχυσεν, ὡς αὐτοὶ πρῶτοι τὴν τῶν ἄστρων εὕρεσιν ἐποιήσαντο. ὁμοίως δὲ καὶ Ἀθηναῖοι κτίσαντες ἐν Αἰγύπτῳ πόλιν τὴν ὀνομαζομένην Σάιν, τῆς ὁμοίας ἔτυχον ἀγνοίας διὰ τὸν κατακλυσμόν. δι´ ἃς αἰτίας πολλαῖς ὕστερον γενεαῖς Κάδμος ὁ Ἀγήνορος ἐκ τῆς Φοινίκης πρῶτος ὑπελήφθη κομίσαι γράμματα εἰς τὴν Ἑλλάδα· καὶ ἀπ´ ἐκείνου τὸ λοιπὸν οἱ Ἕλληνες ἔδοξαν ἀεί τι προσευρίσκειν περὶ τῶν γραμμάτων, κοινῆς τινος ἀγνοίας κατεχούσης τοὺς Ἕλληνας.
Οι Ηλιάδες, επειδή γεννήθηκαν εξαιρετικοί, ξεχώρισαν από τους άλλους στην πνευματική καλλιέργεια και κυρίως στην Αστρολογία. Συμβούλευσαν πολλά για την ναυτιλία και τακτοποίησαν τα σχετικά με τις εποχές. Ο Τενάγης που υπήρξε ο πιο έξυπνος σκοτώθηκε από τους αδελφούς του από φθόνο. Όταν έγινε γνωστή η επιβουλή, όλοι όσοι πήραν μέρος στον φόνο έφυγαν. Από αυτούς ο Μάκαρας έφτασε στην Λέσβο και ο Κάνδαλος στην Κω. Ο Ακτίνας έφυγε στην Αίγυπτο και έχτισε την λεγόμενη Ηλιούπολη ονομάζοντάς την από το όνομα του πατέρα του. Οι Αιγύπτιοι έμαθαν από αυτόν τα θεωρητικά της Αστρολογίας. Αργότερα όταν έγινε κατακλυσμός στην Ελλάδα εξ αιτίας της νεροποντής εξαφανίστηκαν οι περισσότεροι άνθρωποι. Παρόμοια με αυτούς συνέβη να χαθούν και τα γραπτά μνημεία. Για τον λόγο αυτόν οι Αιγύπτιοι βρίσκοντας κατάλληλη ευκαιρία σφετερίστηκαν τα σχετικά με την Αστρολογία και επειδή από άγνοια οι Έλληνες δεν διεκδικούσαν γραπτά μνημεία, επικράτησε ότι αυτοί πρώτοι ανακάλυψαν τα αστέρια. Παρόμοια και οι Αθηναίοι, που έχτισαν στην Αίγυπτο πόλη που λέγεται Σάη, ξέχασαν επίσης την κτίση της εξ αιτίας του κατακλυσμού.
Πότε όμως συνέβησαν αυτά σύμφωνα με τον Διόδωρο;
Ξάνθος ὁ Τριόπου τῶν ἐξ Ἄργους Πελασγῶν βασιλεύων, καὶ κατασχὼν μέρος τι τῆς Λυκίας χώρας, τὸ μὲν πρῶτον ἐν αὐτῇ κατοικῶν ἐβασίλευε τῶν συνακολουθησάντων Πελασγῶν, ὕστερον δὲ περαιωθεὶς εἰς τὴν Λέσβον οὖσαν ἔρημον τὴν μὲν χώραν τοῖς λαοῖς ἐμέρισε, τὴν δὲ νῆσον ἀπὸ τῶν κατοικούντων αὐτὴν Πελασγίαν ὠνόμασε, τὸ πρὸ τοῦ καλουμένην Ἴσσαν. ὕστερον δὲ γενεαῖς ἑπτὰ γενομένου τοῦ κατὰ Δευκαλίωνα κατακλυσμοῦ καὶ πολλῶν ἀνθρώπων ἀπολομένων,[4]
Ο Ξάνθος ο γυιος του (Ηλιάδη) Τρίοπα που ήταν βασιλιάς των Πελασγών του Άργους κατέλαβε ένα τμήμα της περιοχής των Λυκίων και στην αρχή κατοικώντας σε αυτό βασίλευε στους Πελασγούς που τον ακολούθησαν. Αργότερα πέρασε στην Λέσβο που ήταν ακατοίκητη, μοίρασε την χώρα στους ανθρώπους του και ονόμασε το νησί, που πρωτύτερα λεγόταν Ίσσα, σε Πελασγία από το όνομα των κατοίκων της.
Εφτά γενιές αργότερα, όταν έγινε ο κατακλυσμός στα χρόνια του Δευκαλίωνα χάθηκαν πολλοί άνθρωποι.
Εάν μεταχειριστούμε την ημερομηνία που μας δίνει το Πάριο Χρονικό[5] το οποίο τοποθετεί τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα το 1529 π. Χ. και πάμε 9 γενεές πίσω, σύμφωνα με τον Διόδωρο, βρισκόμαστε περίπου στο έτος 1800 π.Χ..
Κατά τον Αυγουστίνο Ιππώνος, επίσης, ο Δευκαλίων και ο Προμηθέας αναφέρει ότι ήταν σύγχρονοι του Μωυσή.[6],[7]
Άρα συμπερασματικά ο Ξάνθος έζησε στην επόμενη γενεά από τους Ηλιάδες όντας γυιος του Τρίοπα και ο αδελφός του Τρίοπα, ο Ακτίνας, μετοίκησε στην Αίγυπτο και δίδαξε την Αστρολογία πριν από οκτώ γενεές, από τον Μωυσή δημιουργώντας και την Ηλιούπολη.
Και τώρα πηγαίνουμε στο πλατωνικό απόσπασμα του Τίμαιου[8] για του λόγου το αληθές:
Κριτίας
- Έγὼ φράσω, παλαιὸν ἀκηκοὼς λόγον οὐ νέου ἀνδρός. ἦν μὲν γὰρ δὴ τότε Κριτίας,
ὡς ἔφη, σχεδὸν ἐγγὺς ἤδη τῶν ἐνενήκοντα ἐτῶν, ἐγὼ δέ πῃ μάλιστα δεκέτης: ἡ δὲ
Κουρεῶτις ἡμῖν οὖσα ἐτύγχανεν Ἀπατουρίων. Τὸ δὴ τῆς ἑορτῆς σύνηθες ἑκάστοτε καὶ
τότε συνέβη τοῖς παισίν: ἆθλα γὰρ ἡμῖν οἱ πατέρες ἔθεσαν ῥαψῳδίας. πολλῶν μὲν
οὖν δὴ καὶ πολλὰ ἐλέχθη ποιητῶν ποιήματα, ἅτε δὲ νέα κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον
ὄντα τὰ Σόλωνος πολλοὶ τῶν παίδων ᾔσαμεν. εἶπεν οὖν τις τῶν φρατέρων, εἴτε δὴ
δοκοῦν αὐτῷ τότε εἴτε καὶ χάριν τινὰ τῷ Κριτίᾳ φέρων, δοκεῖν οἱ τά τε ἄλλα
σοφώτατον γεγονέναι Σόλωνα καὶ κατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν πάντων
ἐλευθεριώτατον. ὁ δὴ γέρων—σφόδρα γὰρ οὖν μέμνημαι—μάλα τε ἥσθη καὶ
διαμειδιάσας εἶπεν: “εἴγε, ὦ Ἀμύνανδρε, μὴ παρέργῳ τῇ ποιήσει κατεχρήσατο, ἀλλ’
ἐσπουδάκει καθάπερ ἄλλοι, τον τε λόγον ὃν ἀπ’ Αἰγύπτου δεῦρο ἠνέγκατο
ἀπετέλεσεν, καὶ μὴ διὰ τὰς στάσεις ὑπὸ κακῶν τε ἄλλων ὅσα ηὗρεν ἐνθάδε ἥκων
ἠναγκάσθη καταμελῆσαι, κατά γε ἐμὴν δόξαν οὔτε Ἡσίοδος οὔτε Ὅμηρος οὔτε ἄλλος
οὐδεὶς ποιητὴς εὐδοκιμώτερος ἐγένετο ἄν ποτε αὐτοῦ” - “Tις δ’ ἦν ὁ λόγος,” ἦ δ’ ὅς, “ὦ Κριτία;”
-“Ἧ περὶ μεγίστης,” ἔφη, “καὶ ὀνομαστοτάτης πασῶν δικαιότατ’ ἂν πράξεως οὔσης, ἣν ἥδε ἡ πόλις ἔπραξε μέν, διὰ δὲ χρόνον καὶ φθορὰν τῶν ἐργασαμένων οὐ διήρκεσε δεῦρο ὁ λόγος.”
Λέγε ἐξ ἀρχῆς,” ἦ δ’ ὅς, “τι τε καὶ πῶς καὶ παρὰ τίνων ὡς ἀληθῆ διακηκοὼς ἔλεγεν ὁ Σόλων.”
-“Ἒστιν τις κατ’ Αἴγυπτον,” ἦ δ’ ὅς, “ἐν τῷ Δέλτα, περὶ ὃν κατὰ κορυφὴν σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα Σαϊτικὸς ἐπικαλούμενος νομός, τούτου δὲ τοῦ νομοῦ μεγίστη πόλις Σάις-- ὅθεν δὴ καὶ Ἄμασις ἦν ὁ βασιλεύς—οἷς τῆς πόλεως θεὸς ἀρχηγός τις ἐστιν, Αἰγυπτιστὶ μὲν τοὔνομα Νηίθ, Ἑλληνιστὶ δε, ὡς ὁ ἐκείνων λόγος, Ἀθηνᾶ: μάλα δὲ φιλαθήναιοι καί τινα τρόπον οἰκεῖοι τῶνδ’ εἶναί φασιν. οἷ δὴ Σόλων ἔφη πορευθεὶς σφόδρα τε γενέσθαι παρ’ αὐτοῖς ἔντιμος, καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺς μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρους, σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡς ἔπος εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν. καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶς αὐτοὺς περὶ τῶν ἀρχαίων εἰς λόγους, τῶν τῇδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν, περὶ Φορωνέως τε τοῦ πρώτου λεχθέντος καὶ Νιόβης, καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνος καὶ Πύρρας ὡς διεγένοντο μυθολογεῖν, καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν, καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷς ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺς χρόνους ἀριθμεῖν: καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν:
- Ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεὶ παῖδές ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν.”
-Άκούσας οὖν, “πῶς τί τοῦτο λέγεις;” φάναι.
-“Νέοι ἐστέ,” εἰπεῖν, “τὰς ψυχὰς πάντες: οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. Τὸ δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται, πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται, μυρίοις δὲ ἄλλοις ἕτεραι βραχύτεραι. τὸ γὰρ οὖν καί παρ’ ὑμῖν λεγόμενον, ὥς ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖς τὸ τοῦ πατρὸς ἅρμα ζεύξας διὰ τὸ μὴ δυνατὸς εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρός ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ’ ἐπὶ γῆς συνέκαυσεν καὶ αὐτὸς κεραυνωθεὶς διεφθάρη, τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται, τὸ δὲ ἀληθές ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ’ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξις καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη ταῶν ἐπὶ γῆς πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ’ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖς τόποις καὶ ἐν ξηροῖς οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῶν ποταμοῖς καὶ θαλάττῃ προσοικούντων: ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλος εἴς τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτης τῆς ἀπορίας σῴζει λυόμενος. ὅταν δ’ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντες κατακλύζωσιν, οἱ μὲν ἐν τοῖς ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆς τε, οἱ δ’ ἐν ταῖς παρ’ ὑμῖν πόλεσιν εἰς τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται: κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰς ἀρούρας ὕδωρ ἐπιρρεῖ, τὸ δ’ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν. ὅθεν καὶ δι’ ἅς αἰτίας τἀνθάδε σῴζόμενα λέγεται παλαιότατα: τὸ δὲ ἀληθές, ἐν πᾶσιν τοῖς τόποις ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιος ἢ καῦμα ἀπείργει, πλέον, τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένος ἐστὶν ἀνθρώπων. ὅσα δὲ ἢ παρ’ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τόπον ὦν ἀκοῇ ἴσμεν, εἴ πού τι καλὸν ῂ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφοράν ἄλλην ἔχον, πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ’ ἐστὶν ἐν τοῖς ἱεροῖς καὶ σεσωσμένα: τὰ δὲ παρ’ ὑμῖν καὶ τοῖς ἄλλοις ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεις δέονται, καὶ πάλιν δι’ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖς ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺς ἀγραμμάτους τε καὶ ἀμούσους ἔλιπεν ὑμῶν, ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆς οἷον νέοι γίγνεσθε, οὐδὲν εἰδότες οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ’ ὑμῖν, ὅσα ἦν ἐν τοῖς παλαιοῖς χρόνοις. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα, ὦ Σόλων, περὶ τῶν παρ’ ὑμῖν ἅ διῆλθες, παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων, οἵ πρῶτον μὲν ἕνα γῆς κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων, ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένος ἐπ’ ἀνθρώπους ἐν τῇ χώρᾳ παρ’ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονός, ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ἡ πόλις ἔστιν τὰ νῦν” πόλις ἔστιν τὰ νῦν ὑμῶν, περιλειφθέντος ποτὲ σπέρματος βραχέος, ἀλλ' ὑμᾶς λέληθεν διὰ τὸ τοὺς περιγενομένους ἐπὶ πολλὰς γενεὰς γράμμασιν τελευτᾶν ἀφώνους. ἦν γὰρ δή ποτε, ὦ Σόλων, ὑπὲρ τὴν μεγίστην φθορὰν ὕδασιν ἡ νῦν Ἀθηναίων οὖσα πόλις ἀρίστη πρός τε τὸν πόλεμον καὶ κατὰ πάντα εὐνομωτάτη διαφερόντως: ᾗ κάλλιστα ἔργα καὶ πολιτεῖαι γενέσθαι λέγονται κάλλισται πασῶν ὁπόσων ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἡμεῖς ἀκοὴν παρεδεξάμεθα.’ ἀκούσας οὖν ὁ Σόλων ἔφη θαυμάσαι καὶ πᾶσαν προθυμίαν σχεῖν δεόμενος τῶν ἱερέων πάντα δι' ἀκριβείας οἱ τὰ περὶ τῶν πάλαι πολιτῶν ἑξῆς διελθεῖν. τὸν οὖν ἱερέα φάναι: ‘φθόνος οὐδείς, ὦ Σόλων, ἀλλὰ σοῦ τε ἕνεκα ἐρῶ καὶ τῆς πόλεως ὑμῶν, μάλιστα δὲ τῆς θεοῦ χάριν, ἣ τήν τε ὑμετέραν καὶ τήνδε ἔλαχεν καὶ ἔθρεψεν καὶ ἐπαίδευσεν, προτέραν μὲν τὴν παρ' ὑμῖν ἔτεσιν χιλίοις, ἐκ Γῆς τε καὶ Ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσα ὑμῶν, τήνδε δὲ ὑστέραν. τῆς δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεως παρ' ἡμῖν ἐν τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν ὀκτακισχιλίων ἐτῶν ἀριθμὸς γέγραπται. περὶ δὴ τῶν ἐνακισχίλια γεγονότων ἔτη πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων νόμους, καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖς ὃ κάλλιστον ἐπράχθη: τὸ δ' ἀκριβὲς περὶ πάντων ἐφεξῆς εἰς αὖθις κατὰ σχολὴν αὐτὰ τὰ γράμματα λαβόντες διέξιμεν.
ΚΡΙΤΙΑΣ : Θα σας διηγηθώ αυτήν την παλιά ιστορία όπως την άκουσα από άνθρωπο ήδη πολύ ηλικιωμένο. Ο Κριτίας θα ήταν τότε, όπως έλεγε, κοντά στα ενενήντα, και εγώ το πολύ δέκα. Γιορτάζαμε τα Απατούρια[9], ήταν μάλιστα η Κουρεώτιδα ημέρα. Για εμάς τα παιδιά, έγιναν και τότε οι συνηθισμένες, εορταστικές εκδηλώσεις και οι γονείς μας αθλοθέτησαν βραβεία απαγγελίας. Ακούστηκαν πολλά ποιήματα διαφόρων ποιητών και, καθώς εκείνη την εποχή τα ποιήματα του Σόλωνα ήταν ακόμη πρόσφατα, πολλά παιδιά τα διαλέξαμε για να τα τραγουδήσουμε. Τότε κάποιος συγγενής μας, είτε γιατί όντως πίστευε, είτε γιατί ήθελε να ευχαριστήσει τον Κριτία, είπε ότι κατά την γνώμη του, ο Σόλων δεν ήταν μόνον ο πιο σοφός άνθρωπος αλλά και στην ποίηση το πιο ελεύθερο πνεύμα.
Το θυμάμαι σαν να ’ναι τώρα. Ο γέροντας ευχαριστήθηκε πολύ, χαμογέλασε και είπε: “ Θα ήταν πράγματι, Αμύνανδρε, αν είχε αφοσιωθεί στην ποίηση όπως οι άλλοι και δεν την είχε απλώς πάρεργο. Αν μάλιστα είχε κατορθώσει να ολοκληρώσει την ιστορία που έμαθε στην Αίγυπτο και δεν είχε αναγκαστεί να την παραμελήσει λόγω των εξεγέρσεων και των άλλων δεινών που βρήκε εδώ με την επιστροφή του, τότε νομίζω πως ούτε ο Ησίοδος ούτε ο Όμηρος ούτε κανένας άλλος ποιητής θα τον είχε ποτέ ξεπεράσει.”
“Τι έλεγε αυτή η ιστορία;” ρώτησε ο Αμύνανδρος.
“ Έλεγε για το μεγαλύτερο κατόρθωμα της πόλης μας” απάντησε ο Κριτίας, “ ένα κατόρθωμα που θα άξιζε να είναι και το πιο ονομαστό. Δυστυχώς όμως, με το πέρασμα του χρόνου και τον θάνατο των πρωταγωνιστών του δεν έφθασε ως εμάς”.
“Πάρε τα πράγματα από την αρχή”, επέμεινε ο Αμύνανδρος, “και πες μας τι ήταν, πώς έγινε και από ποιους το άκουσε ως αληθινή ιστορία ο Σόλων και το μετέφερε”.
“Στην Αίγυπτο”, άρχισε ο Κριτίας, “ στο Δέλτα που δημιουργεί στις εκβολές του ο Νείλος, υπάρχει μια επαρχία που ονομάζεται Σαϊτική. Η μεγαλύτερη πόλη της επαρχίας είναι η Σάις, απ’ όπου κατάγεται και ο βασιλιάς Άμασις. Προστάτιδα της πόλης είναι μια θεά που ονομάζεται στα αιγυπτιακά Νηίθ και στα ελληνικά, όπως λένε οι ντόπιοι, θεά Αθηνά. Και αυτό τους κάνει να αγαπούν πολύ τους Αθηναίους και να ισχυρίζονται πως είναι κατά κάποιον τρόπο συγγενείς τους. Διηγήθηκε λοιπόν ο Σόλων, ότι όταν έφθασε εκεί, έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές και, ρωτώντας κάποτε τους σοφούς ιερείς για τα παλιά χρόνια, συνειδητοποίησε ότι ούτε ο ίδιος ούτε κανείς άλλος Έλληνας είχε την παραμικρή ιδέα γι’ αυτά. Θέλοντας λοιπόν να τους παρακινήσει να μιλήσουν για τους αρχαίους καιρούς, επιχείρησε να τους πει για όσα εμείς εδώ θεωρούμε παλιά, για τον Φορωνέα, που τον θεωρούμε πρώτο άνθρωπο, και για την Νιόβη, πώς ο Δευκαλίων και η Πύρρα επέζησαν μετά τον κατακλυσμό, ποια ήταν η γενεαλογία των απογόνων τους. Προσπαθούσε τέλος μετρώντας τις γενιές να υπολογίσει πόσα χρόνια είχαν περάσει από τότε.
Κάποιος όμως από τους ιερείς, πάρα πολύ γέρος, τον διέκοψε και του είπε:
“Ω Σόλων, Σόλων, εσείς οι Έλληνες είστε πάντοτε παιδιά. Έλληνας γέρος δεν υπήρξε ποτέ”.
“Τι εννοείς;” ρώτησε ο Σόλων.
“Είστε όλοι νέοι στην ψυχή”, του απάντησε. “Γιατί η ψυχή σας δεν κρατά καμία από τις παλιές δοξασίες της παράδοσης ούτε από τις πανάρχαιες γνώσεις. [Αυτό γίνεται δυστυχώς, και σήμερα]. Και η αιτία είναι η εξής: στους ανθρώπους τυχαίνουν και θα εξακολουθήσουν πράγματι να τυχαίνουν πολλές και διάφορες καταστροφές: οι μεγαλύτερες γίνονται από νερό και από φωτιά, μικρότερες όμως προκαλούνται και από χιλιάδες άλλους παράγοντες. Έτσι αυτό που και εσείς λέτε στα μέρη σας, ότι ο Φαέθων, ο γυιος του Ήλιου, έζεψε κάποτε το άρμα του πατέρα του αλλά, μην μπορώντας να το οδηγήσει στην πατρική διαδρομή, πυρπόλησε τα πάντα στην Γη και ο ίδιος κεραυνοβολήθηκε, αυτό λοιπόν λέγεται με την μορφή του μύθου, η αληθινή του όμως σημασία είναι ότι τα σώματα που περιφέρονται στον ουρανό γύρω από την Γη παρεκκλίνουν από την τροχιά τους με την πάροδο πολλών χρόνων και καταστρέφουν με φωτιά τα πάντα επάνω στην Γη. Η καταστροφή είναι μεγαλύτερη γι’ αυτούς που κατοικούν στα βουνά, σε τόπους ψηλούς και ξερούς, συγκριτικά με αυτούς που κατοικούν κοντά σε ποταμούς και θάλασσες. Εμάς και σε αυτήν όπως και σε τόσες άλλες δύσκολες περιστάσεις μάς σώζει ο Νείλος πλημμυρίζοντας. Όταν πάλι οι θεοί προκαλούν κατακλυσμούς για να εξαγνίσουν την Γη, εκείνοι που διασώζονται είναι οι ορεσίβιοι, οι βοσκοί και οι κτηνοτρόφοι, ενώ όσοι κατοικούν σε πόλεις σαν τις δικές σας παρασύρονται από τα ποτάμια στην θάλασσα. Στην δική μας όμως χώρα τα νερά δεν πέφτουν ούτε έπεφταν ποτέ στις πεδιάδες από ψηλά, αλλά αντίθετα αναβρύζουν πάντοτε από κάτω. Να λοιπόν γιατί οι παραδόσεις που διατηρούνται εδώ είναι οι πιο παλιές.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι σε όλες τις περιοχές, εκτός ίσως από εκείνες όπου το υπερβολικό κρύο ή ο καύσωνας το απαγορεύει, το ανθρώπινο γένος λίγο ή πολύ πάντοτε επιβιώνει. Εμείς λοιπόν ό,τι ωραίο, σπουδαίο ή αξιοπερίεργο ακούμε πως συνέβη είτε στην χώρα σας είτε εδώ ή οπουδήποτε αλλού το καταγράφουμε από πάρα πολύ παλιά στους ναούς μας και το διασώζουμε. Αντίθετα στην δική σας περίπτωση και σε άλλες ανάλογες, κάθε φορά που πάει να τακτοποιηθεί το πρόβλημα της καταγραφής και όλα όσα είναι απαραίτητα για την ζωή των πόλεων, πέφτουν επάνω σας οι καταιγίδες του ουρανού, σαν επιδημία που επανέρχεται πάλι και πάλι σε τακτά χρονικά διαστήματα, και σας αφήνουν μόνο με τους αγράμματους και τους ακαλλιέργητους. Κι έτσι ξεκινάτε πάλι από την αρχή, σαν να ξανανιώνετε, χωρίς να ξέρετε όσα έγιναν παλαιότερα εδώ ή στην χώρα σας. Όσα λοιπόν μόλις μας διηγήθηκες, Σόλων, οι δικές σας γενεαλογίες, δεν είναι παρά παιδικά παραμύθια. Θυμάστε μόνον έναν κατακλυσμό, ενώ έγιναν πολλοί στο παρελθόν (έγιναν ο κατακλυσμός του Ωγύγη και του Δαρδάνου). Και δεν ξέρετε ακόμη ότι στην χώρα σας έζησε κάποτε το ωραιότερο και τελειότερο γένος ανθρώπων. Από το γένος αυτό προέρχεσαι εσύ και η πόλη σου, από το λίγο σπέρμα που διασώθηκε, αλλά εσείς δεν γνωρίζετε τίποτε γι’ αυτό, γιατί από τους επιζώντες πολλές γενιές χάθηκαν χωρίς να αφήσουν πίσω τους γραφές. Πραγματικά, Σόλων, πριν από τον πιο μεγάλο κατακλυσμό υπήρξε μια εποχή που η πόλη των σημερινών Αθηναίων ήταν η πρώτη στον πόλεμο αλλά και η πόλη με την καλύτερη νομοθεσία. Για τα επιτεύγματα και το πολίτευμά της λέγεται πως ήταν ό,τι καλύτερο ακούστηκε ποτέ στην οικουμένη και έφθασε ως εμάς.
Όταν τα άκουσε αυτά ο Σόλων, μας έλεγε πως εντυπωσιάστηκε τόσο ώστε παρακάλεσε τους ιερείς να του διηγηθούν με κάθε λεπτομέρεια τα πάντα για τους παλιούς συμπολίτες μας.
Και ο ίδιος ιερέας αποκρίθηκε:
“Ευχαρίστως θα τα πω, Σόλων, για χάρη σου, για χάρη της πόλης σου, αλλά κυρίως για να τιμήσω την προστάτιδα θεά που ανέθρεψε και εκπαίδευσε τόσο την δική σας όσο και την δική μας πόλη - πρώτα την δική σας, παραλαμβάνοντας το σπέρμα σας από την Γη και τον θεό Ήφαιστο, και χίλια χρόνια μετά αυτήν εδώ την πόλη. Οι ιερές γραφές αναφέρουν ότι οι δικοί μας θεσμοί έχουν ζωή οχτώ χιλιάδων χρόνων. Θα σου μιλήσω επομένως για τους συμπολίτες σου που έζησαν πριν από εννέα χιλιάδες χρόνια. Θα αναφέρω σύντομα τους νόμους τους και θα επιμείνω στο μεγαλύτερό τους κατόρθωμα. Τις λεπτομέρειες όλων αυτών θα τις δούμε αργότερα με την ησυχία μας, έχοντας μπροστά μας τα ίδια, παλιά κείμενα…
Τι άλλο θα μπορούσαμε να σας δώσουμε σαν απόδειξη της ελληνικότητας των, παντός είδους, γνώσεων;
Άλλωστε οι αναφορές μας δεν θα σταματήσουν σε αυτά τα δύο άρθρα δηλαδή της ελληνικής δημιουργίας του ζωδιακού κύκλου και της ελληνικότητας της αστρολογίας. Θα αισθανθούμε, πιστέψτε μας, ευτυχείς αν και εσείς αποφασίσετε να διαβάσετε κάποιο από τα βιβλία της αρχαίας, ελληνικής γραμματείας μας ώστε να κάνετε τις δικές σας ανακαλύψεις
Έρρωσθε!!!
Ευγενία Σούρδη
[1] Ο Διόδωρος Σικελιώτης ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός και συγγραφέας. Γεννήθηκε στον Αγύριο (Agira) της Σικελίας γύρω στο 80 π.Χ. και πέθανε γύρω στο 20 π.Χ. Οι περισσότερες πληροφορίες που έχουμε γι' αυτόν προέρχονται από το ίδιο το έργο του, την Ιστορική Βιβλιοθήκη, το οποίο έγραψε κατόπιν παραγγελίας των Ρωμαίων, όπως μας πληροφορεί στην εισαγωγή του:
«Ἀφορμῇ δὲ πρὸς τὴν ἐπιβολὴν ταύτην ἐχρησάμεθα μάλιστα μὲν τῇ πρὸς τὴν πραγματείαν ἐπιθυμίᾳ... ἔπειτα καὶ τῇ ἐν Ῥώμῃ χορηγίᾳ τῶν πρὸς τὴν ὑποκείμενη ὑπόθεσιν ἀνηκόντων».
Επίσης υπάρχει μια αναφορά του Ιερωνύμου, ότι ο Διόδωρος ήταν "επιφανής συγγραφεύς της Ελληνικής Ιστορίας".
[2] Η Θάλασσα κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η ιδεατή, ανθρωπόμορφη θεότητα της έννοιας του αλμυρού υγρού στοιχείου και προστάτιδα αυτού. Κατ' άλλους εθεωρείτο κόρη της Γαίας και μόνον αυτής που κατά τον ίδιο τρόπο, δηλαδή μόνον από τις δημιουργικές δυνάμεις που κληρονόμησε από το Χάος, και χωρίς την βοήθεια του Έρωτος, κυοφόρησε τον Ουρανό και τα Όρη. Κατ΄ άλλες μυθολογικές παραδόσεις η Θάλασσα ήταν κόρη του Αιθέρα και της Ημέρας, μητέρα των Ροδίων, των Τελχινών καθώς και της θεάς Αφροδίτης.
[3] Ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαίους φιλοσόφους, Κύπριος την καταγωγή, από την πόλη του Κιτίου, που έζησε, έδρασε και σταδιοδρόμησε στην Αθήνα όπου και ίδρυσε την περίφημη Στωική Σχολή και θεμελίωσε την στωική φιλοσοφία. Γεννήθηκε στο Κίτιον περί το 335 π.Χ. και πέθανε στην Αθήνα το 263 π.Χ.
[4]Ιστορική βιβλιοθήκη, Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλίον Ε΄, κεφ. 81.
[5] Πάριο Χρονικό, IG, XII,5 [Cyclades],document 444, 4 , 6b – 8a.
[6] Αυγουστίνου Ιππώνος, Η Πολιτεία του Θεού, XVIII, 8-10-11
[7] Ο Μωυσής, (Εβρ. מֹשֶׁה Μοσέ’), είναι πρόσωπο της Παλαιάς Διαθήκης, μεσίτης της διαθήκης του Νόμου, προφήτης, κριτής, διοικητής. Γεννήθηκε στις 7 Αδάρ του έτους 1593 π.Χ και απεβίωσε στις 7 Αδάρ του έτους 1473 π.Χ. (users.sch.gr. )[
[8] Τίμαιος, Πλάτωνος 21b – 24a.
[9] Αρχαία δημοτελής ιωνικοαττική (Ιώνων και Αθηναίων) φρατρική εορτή, κοινωνικού και θρησκευτικού χαρακτήρα που καθιερώθηκε με αφορμή την εγγραφή των αγοριών και των κοριτσιών που γςννήθηκαν από ελεύθερους γονείς στους φρατορικούς καταλόγους των πατέρων τους. (Λεξικό τελετών, εορτών και αγώνων των Αρχαίων Ελλήνων, Λάμπρος Σ. Βρεττός, Εκδόσεις Κονιδάρη, Αθήνα, 1999.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου