Εμείς βέβαια, στην ελληνική μυθολογία μας, τη μητέρα της Σελήνης, την ονομάζουμε Ευρυφάεσσα [όνομα που σημαίνει «πλατύφωτη» (ευρύ φάως)], τη θεωρούμε μητέρα του θεού Ήλιου και μία από τις Τιτανίδες.
Σύμφωνα με τον «Ομηρικό Ύμνο» 31 (εδάφιο 2), η Ευρυφάεσσα ήταν σύζυγος του Τιτάνος Υπερίωνος, με τον οποίο απέκτησε τον Ήλιο, αλλά και τη Σελήνη και την Ηώ. Σε άλλες όμως πηγές, η σύζυγος του Υπερίωνος και μητέρα του Ηλίου ονομάζεται Θεία ή Ευρυφάτεια. Ουσιαστικά πρόκειται για ονόματα του ιδίου προσώπου.
Ο Πίνδαρος υμνεί τη Θεία ως εξής στην 5η Ισθμία ωδή του:
«Μάνα του Ήλιου, Θεία των
πολλών ονομάτων, για χάρη σου οι άνθρωποι τιμούν το χρυσάφι σαν το δυνατότερο
απ' όλα τα αγαθά.»
Για την πρόσκρουση λοιπόν, της Θείας με τη Γη, μάς αναφέρει στη συγκεκριμένη παρουσίαση, η Δόκτορ Καρολάιν Σμιθ του Βρεττανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας:
«Αυτό που αναζητούμε, εμείς οι επιστήμονες, είναι τα χημικά αποτυπώματα της «Θείας» η οποία πρέπει να έχει αφήσει τη χημική υπογραφή της στα πετρώματα της Σελήνης. Είναι κάτι που ψάχνουμε εδώ και πολύν καιρό κι οι Γερμανοί επιστήμονες λένε ότι μάλλον το βρήκαν. Μελετώντας τα πετρώματα της Σελήνης λεπτομερώς ή μάλλον τα δείγματα από τις αποστολές «Απόλλων» κι εξετάζοντας τη σύνθεση του οξυγόνου σε αυτά τα είδη πετρωμάτων βρήκαν τα χημικά αποτυπώματα τής συγκρούσεως με τη Θεία.»
Αυτά ανακοινώθηκαν στο επιστημονικό περιόδικο Science συμπληρώνοντας μάλιστα, οι ερευνητές, ότι το υλικό της Θείας που υπάρχει στη Σελήνη ανέρχεται στο ποσοστό του 70%. Άλλοι, όμως, το τοποθετούν στο 50% γιατί υποστηρίζουν ότι πιθανόν η Σελήνη μάζεψε και άλλα υλικά από το Σύμπαν μετά τον σχηματισμό της.
Στη θεωρία όμως ότι το ουράνιο σώμα που δημιούργησε τη Σελήνη, κατόπιν συγκρούσεως, είναι, όπως το ονόμασαν, η Θεία ή Ευρυφάεσσα θα ήθελα να προσθέσω, κάποιες αναφορές διαφόρων Ελλήνων της αρχαιότητος και δικές μου.
Για την πρόσκρουση λοιπόν, της Θείας με τη Γη, μάς αναφέρει στη συγκεκριμένη παρουσίαση, η Δόκτορ Καρολάιν Σμιθ του Βρεττανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας:
«Αυτό που αναζητούμε, εμείς οι επιστήμονες, είναι τα χημικά αποτυπώματα της «Θείας» η οποία πρέπει να έχει αφήσει τη χημική υπογραφή της στα πετρώματα της Σελήνης. Είναι κάτι που ψάχνουμε εδώ και πολύν καιρό κι οι Γερμανοί επιστήμονες λένε ότι μάλλον το βρήκαν. Μελετώντας τα πετρώματα της Σελήνης λεπτομερώς ή μάλλον τα δείγματα από τις αποστολές «Απόλλων» κι εξετάζοντας τη σύνθεση του οξυγόνου σε αυτά τα είδη πετρωμάτων βρήκαν τα χημικά αποτυπώματα τής συγκρούσεως με τη Θεία.»
Αυτά ανακοινώθηκαν στο επιστημονικό περιόδικο Science συμπληρώνοντας μάλιστα, οι ερευνητές, ότι το υλικό της Θείας που υπάρχει στη Σελήνη ανέρχεται στο ποσοστό του 70%. Άλλοι, όμως, το τοποθετούν στο 50% γιατί υποστηρίζουν ότι πιθανόν η Σελήνη μάζεψε και άλλα υλικά από το Σύμπαν μετά τον σχηματισμό της.
Στη θεωρία όμως ότι το ουράνιο σώμα που δημιούργησε τη Σελήνη, κατόπιν συγκρούσεως, είναι, όπως το ονόμασαν, η Θεία ή Ευρυφάεσσα θα ήθελα να προσθέσω, κάποιες αναφορές διαφόρων Ελλήνων της αρχαιότητος και δικές μου.
Θα ξεκινήσω με αναφορές από
τ’ αρχαία ελληνικά κείμενα οι οποίες είναι σχετικές με τη δημιουργία της
Σελήνης, μετά από τη Γη. Μάλιστα για να δηλώσουν την εποχή που δημιουργήθηκε η
Λυκόσουρα στην Αρκαδία, την οποία θεωρούν την πρώτη πόλη που δημουργήθηκε στη
Γη λένε ότι ιδρύθηκε τότε που δεν υπήρχε Σελήνη στο Σύμπαν μας.Ας δούμε τ’ αποσπάσματα:
Θα επιλέξω να ξεκινήσω από το λεξικό του Σουΐδα, γιατί υπάρχουν κάποιες απόψεις ότι η λέξις «Προσέληνοι» δεν έχει ένα, αλλά δύο λάμδα και σημαίνει τους «Προέλληνες», αλλά στο λεξικό αναφέρεται η λέξις μ’ ένα λάμδα, υπονοώντας άτομα που υπήρξαν πριν τη Σελήνη.
«Προσέληνοι Ηρόδοτος τους Αρκάδας ούτω λέγει, τουτέστιν
αρχαίους, προ της Σελήνης cf.sch.A Nub. 397
O Πλούταρχος[1] αφήνει υπόνοιες για πανάρχαια κατοίκησή της:
[«Διά τι τας εν τοις υποδήμασιν σεληνίδας[2], οι διαφέρειν δοκούντες ευγενεία φορούσιν;» πότερον, ως Κάστωρ φησί, σύμβολόν έστι τούτον της λεγομένης οικήσεως επί της σελήνης και ότι μετά την τελευτήν αύθις αι ψυχαί την σελήνην υπό πόδας έξουσιν, η τοις παλαιοτάτοις τουθ’ υπήρχεν εξαίρετον; ούτοι δ’ ήσαν Αρκάδες των απ’ Ευάνδρου Προσελήνων λεγομένων, ή καθάπερ άλλα πολλά, και τούτο τους επαιρομένους και μέγα φρονούντας υπομιμνήσκει της επ’ αμφότερον των ανθρωπίνων μεταβολής παράδειγμα ποιουμένους την σελήνην..].
δηλαδή:
[«Γιατί όσοι θεωρούνται ευγενικής καταγωγής έχουν σεληνίδας στα υποδήματά τους;» Μήπως, όπως υποστηρίζει ο Κάστωρ είναι σύμβολο της θρυλουμένης οικήσεως στη σελήνη κι ένδειξη ότι «μετά θάνατον» οι ψυχές θα έχουν πάλι τη σελήνη κάτω από τα πόδια τους ή μήπως αυτό ήταν ιδιαίτερο προνόμιο των πιο παλαιών οικογενειών; Αυτοί ήταν Αρκάδες, από εκείνους που ακολούθησαν τον Εύανδρο, τους ονομαζόμενους Προσέληνους. ΄Η μήπως και αυτό, όπως και άλλα πολλά, θυμίζει στους υπερόπτες και αλαζόνες τη μεταβολή των ανθρωπίνων ζητημάτων προς το καλό ή προς το κακό, με το παράδειγμα της σελήνης...].
Και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος αναφέρεται σε μία εποχή που δεν υπήρχαν όλες οι ουράνιες τροχιές, πριν από τη γενιά του Δευκαλίωνος και της Πύρρας, δηλαδή πριν τον κατακλυσμό. Τότε στην Αρκαδία ζούσαν οι Πελασγοί, οι μόνοι άνθρωποι που υπήρχαν.[3]
Επίσης στα «Αργοναυτικά» αναφέρει:
«Αρκάδες οι και πρόσθεν σεληναίης υδέονται ζώειν, φήγον έδοντες εν ούρεσιν...»
Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρει:
«Προσέληνοι οι Αρκάδες και προσεληνίς το θηλυκόν».
Και ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς συμπληρώνει:
«Αι νύμφαι της Αρκαδίας απεκαλούντο και αυτές προσεληνίδες».
Υπάρχουν και αναφορές στο ίδιο θέμα από τον Δημόκριτο, τον Αναξαγόρα, τον Ευστάθιο και τον Οβίδιο.
Άρα υπάρχει πληθώρα επιβεβαιώσεων ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε μετά από τη Γη μας και είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι η επιστημονική κοινότητα πλέον είναι σε θέση να το αποδείξει.
Θα προσπαθήσω όμως, αυτήν την ανακοίνωση, να την προχωρήσω λίγο πιο μακριά και να προβάλλω κάποια πιθανή απόδειξη για το ποιο ήταν αυτό το ουράνιο σώμα.
Σε πλατωνικό απόσπασμα αναφέρεται μία αντίστοιχη σύγκρουση ουρανίου σώματος με τη Γη:
«Το γαρ ουν και παρ’υμίν λεγόμενον, ως ποτε Φαέθων Ηλίου παις το του πατρός
άρμα ζεύξας δια το μη δυνατός είναι κατά την του πατρός οδόν ελαύνειν τα τ’ επί
της γης συνέκαυσεν και αυτός κεραυνωθείς
διεφθάρει, τούτο μύθου μεν σχήμα έχον λέγεται, το δ’ αληθές έστι των περί γην
κατ’ ουρανόν ιόντων παράλλαξις και δια
μακρών χρόνων γιγνομένην των επί γης πυρί πολλώ φθορά»[4]
δηλαδή:
«Αυτό που
λέγεται από εμάς, ότι δηλαδή, κάποτε ο Φαέθων, ο
γυιος του
Ήλιου, έζεψε το άρμα του πατέρα του,
επειδή δεν κατάφερε
να το οδηγήσει
στη διαδρομή του, κατέκαυσε τα επίγεια,
αλλά και αυτός
χτυπήθηκε από κεραυνό και σκοτώθηκε, αυτό λέγεται
σαν σχήμα
μύθου, ενώ η αλήθεια είναι ότι έγινε
παράλλαξη των γύρω
από τη γη και τον ουρανό (σωμάτων) ιόντων,
(προσέξτε τον όρο) και
πολλά χρόνια
έπεφτε άφθονο πυρ επί της Γης και προξενούσε καταστροφές».Ο Πλάτων όπως βλέπουμε κάνει σαφή αναφορά στην εκπύρωση του Φαέθοντος και την θεωρεί υπεύθυνη για την παράλλαξη των ουρανίων σωμάτων, απομακρύνοντας το γεγονός από το μυθολογικό του υπόβαθρο.
Ας ψάξουμε όμως και άλλες αναφορές για την ύπαρξη ή μη του Φαέθοντος:
Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι γνώριζαν την ακριβή θέση του Φαέθοντος στην πλανητική σειρά.
Εκπληκτικό είναι αυτό που λέει ο Αλέξανδρος ο Αιτωλός (4ος π.Χ..
αιών).[5]
“έκτος
δ’ αυ Φαέθων Διός αγλαός ίστασι αστήρ”
και ο Μανέθων:[6]
“ει
δε μεσουράνιον κατέχη Φαέθων μετ’ Άρηος”.
“Άρης
και Φαέθων κατ’ εναντίον αλλήλοισιν άμφω κέντρον έχοντες”. [7]
Την πραγματική θέση του Φαέθοντος στην πλανητική
σειρά γνωρίζει επακριβώς και ο Ερατοσθένης, ο οποίος
αναφερόμενος στους πέντε ορατούς πλανήτες λέει:
“πρώτον
μεν Διός, φαίνονται, μέγαν, ο δεύτερος
εκλήθη μεν Φαέθων ου μέγας…ο δε
τρίτος Άρεως. Πυροειδής δε
καλείται ου μέγας”…
Ο Πλάτων λέει ότι η πτώση των μετεωριτών επέφερε
και μία απότομη μετατόπιση του μαγνητικού ή γεωγραφικού άξονος
της Γης, αφού αναφέρεται:
“Περί
της μεταβολής δύσεως και ανατολής ηλίου και των άλλων άστρων, ως άρα όθεν μεν
ανατέλλει νυν, εις τούτον τότε τον τόπον εδύετο, ανέτελλε δ’εκ του εναντίου”[8] δηλαδή:
“Περί της μεταβολής της δύσεως και της ανατολής του ηλίου και των άλλων άστρων, ώστε απ’ όπου ανατέλλει τώρα, εκεί τότε έδυε και ανέτελλε αντιστρόφως”.
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΦΑΕΘΟΝΤΟΣ[9]
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα έκθεση των μύθων του
Φαέθοντος και των αστρονομικών τους ερμηνειών στο «Hamlet’s Nill» των de
Santillana & von Dechend’s.
Ο μύθος του Φαέθοντος, ως περιγραφή μίας γνήσιας ουράνιας παρουσίας μέσα στην ανθρώπινη ιστορία
έχει επίσης μελετηθεί και στο «Cosmic Serpent» (Κοσμικός Όφις) των Clube & Napier. Και αυτοί επίσης, έχουν ενδιαφερθεί για τους
αστεροειδείς και ειδικότερα για τους αστεροειδείς του Απόλλωνος και των
μεγαλυτέρων κομητών.
Βρίσκονται χωρίς αμφιβολία κοντά στην αλήθεια
του θέματος και προάγουν την πεποίθηση ότι η πτώσις του Φαέθοντος
μπορεί να συνδυαστεί με την
σύγκρουση ενός σημαντικού μέρους διαπλανητικών συντριμμάτων στα ιστορικά χρόνια.
Και ο H.W.M.
Olbers ( 1758 – 1840 ), όταν ανακάλυψε τους
Αστεροειδείς
Παλλάδα και Δήμητρα, είχε εκφράσει την υπόθεση ότι οι αστεροειδείς είναι κομμάτια κάποιου αρχικού
πλανήτη, που θρυμματίστηκε κάτω από τις βαρυτικές επιδράσεις
του Διός και του Άρεως.
Η θεωρία του δέχθηκε κριτική από τις θεωρίες
των E.J.
Opik ( 1893 – 1985 ) και J.F.Hartmann ( 1865 –1936 ). Ο πρώτος υποστήριζε, ότι οι αστεροειδείς υπήρχαν από την αρχή της
δημιουργίας του ηλιακού συστήματος και ο δεύτερος εξειδίκευε τη θεωρία
του Opik, υποστηρίζοντας ότι, οι αστεροειδείς, αποτελούν
υπολείμματα υλικών
από το πρωταρχικό ηλιακό νεφέλωμα, τα οποία δεν
συμπυκνώθηκαν λόγω των βαρυτικών δυνάμεων του Διός.
Λίγοι, όμως, είναι αυτοί που έχουν ικανοποιηθεί από τις παραπάνω θεωρίες, ότι
δηλαδή, «για κάποιο λόγο» η
ύλη εκεί απλώς δεν κατάφερε να συσσωρευτεί σε κάποιον πλανήτη. Αρχικά, αυτή η
ύλη, αν σκεφτούμε σύμφωνα με τις θεωρίες δημιουργίας του σύμπαντος, θα έπρεπε να ήταν αεριώδης – όπως ακριβώς και τα
υπόλοιπα πλανητικά σώματα – και δεν υπάρχει ακριβής λόγος γιατί να μην έγινε αυτή η συσσώρευση. Επιπλέον, αν αυτή δεν είχε
γίνει, τότε η πιθανότητα να έχουν δημιουργηθεί χιλιάδες μικρά κομμάτια
πετρώματος θα ήταν ακόμη μικρότερη. Σίγουρα θα είχαν ή διασκορπιστεί ή
απορροφηθεί από τον Κρόνο, το Δία, τη Γη ή τον Ήλιο. Έτσι λοιπόν πρέπει να
συμπεράνουμε ότι κάποτε υπήρξε και κάποιο άλλο μέλος της πλανητικής μας
οικογένειας. Και αφού, είναι τώρα σε 500.000 κομμάτια, πρέπει, επίσης, να
συμπεράνουμε ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν διασπάστηκε ή καταστράφηκε.
Αν, όντως, υπήρχε εκεί ο Φαέθων θα ήταν σχεδόν 2 φορές πιο μακριά από τον Ήλιο απ’ότι είναι ο Άρης και η θερμοκρασία θα ήταν ιδιαίτερα χαμηλή για την ύπαρξη ζωής, εκτός και αν υπήρχε σημαντική εσωτερική θέρμανση. Ακόμα και τότε θα ήταν ένα ζοφερό μέρος χωρίς περισσότερο φως απ΄όσο παίρνουμε, από τον Ήλιο, σε μια πολύ υγρή μέρα. Ακόμα και ο Άρης, για τον οποίο συνεχίζουν να υπάρχουν υποψίες ότι κάποτε κατοικούνταν, είναι πολύ ψυχρός, εκτός αν είχε στο παρελθόν περισσότερη εσωτερική θερμότητα απ’ότι τώρα (αν και τα ηφαίστεια, τα οποία υπάρχουν στην επιφάνειά του αποδεικνύουν ότι κάποτε ήταν σε λειτουργία ).
Αν, όντως, υπήρχε εκεί ο Φαέθων θα ήταν σχεδόν 2 φορές πιο μακριά από τον Ήλιο απ’ότι είναι ο Άρης και η θερμοκρασία θα ήταν ιδιαίτερα χαμηλή για την ύπαρξη ζωής, εκτός και αν υπήρχε σημαντική εσωτερική θέρμανση. Ακόμα και τότε θα ήταν ένα ζοφερό μέρος χωρίς περισσότερο φως απ΄όσο παίρνουμε, από τον Ήλιο, σε μια πολύ υγρή μέρα. Ακόμα και ο Άρης, για τον οποίο συνεχίζουν να υπάρχουν υποψίες ότι κάποτε κατοικούνταν, είναι πολύ ψυχρός, εκτός αν είχε στο παρελθόν περισσότερη εσωτερική θερμότητα απ’ότι τώρα (αν και τα ηφαίστεια, τα οποία υπάρχουν στην επιφάνειά του αποδεικνύουν ότι κάποτε ήταν σε λειτουργία ).
Στο
βιβλίο «Αστρονομία» των Jacqueline & Simon Mitton αναφέρονται θεωρίες για τη δημιουργία της Σελήνης. Η
πρώτη αναφέρει ότι όταν δημιουργήθηκε η Γη, περιστρεφόταν τόσο γρήγορα, ώστε
εκσφενδονίστηκε μια μεγάλη σφαίρα ύλης, που έγινε η Σελήνη. Άλλοι υποστήριξαν
ότι προήλθε από κάποιο άλλο σημείο του Σύμπαντος και η τρίτη, ότι η Γη και η Σελήνη δημιουργήθηκαν ξεχωριστά την ίδια περίοδο σε παρεμφερείς
αποστάσεις από τον Ήλιο. Οι διαφορές στη χημική τους σύσταση ενίσχυαν την άποψη
αυτή. Πρόσφατα, όμως, μια τέταρτη θεωρία έγινε αποδεκτή ως η πιο πιθανή εξήγηση
της προέλευσης της Σελήνης. Είναι η υπόθεση της γιγάντιας πρόσκρουσης. Η βασική ιδέα είναι, ότι καθώς οι πλανήτες
σχηματίζονταν, κάποιος στο μέγεθος του
Άρη, ( θυμηθείτε τις αναφορές του Ερατοσθένους και του Πλάτωνος), χτύπησε
υπό γωνία τη Γη. Τα ελαφρύτερα υλικά των εξωτερικών στρωμάτων της αποσπάστηκαν
και σχημάτισαν έναν δακτύλιο από υλικά
που την περιέβαλε, και ο σίδηρος του πυρήνα της συγκρατήθηκε από τη Γη. Τελικά
ο δακτύλιος συμπυκνώθηκε και σχημάτισε τη Σελήνη. Με αυτή τη θεωρία εξηγείται
γιατί η Γη έχει πολύ σίδηρο και η Σελήνη σχεδόν καθόλου. Η πρόσκρουση, επίσης,
αφαίρεσε πολλά αέρια, όπως το οξυγόνο, από την ύλη που δημιούργησε τη Σελήνη.
Η
ιδέα ότι υπήρξε ένας πλανήτης που ήταν κάποτε ολόκληρος και αργότερα θρυμματίστηκε,
και ονομαζόταν Φαέθων, μπορεί να είναι όντως θεωρία ή εικασία. Αλλά ότι η
Σελήνη δημιουργήθηκε από την πρόσκρουση κάποιου ουρανίου σώματος με τη Γη, σιγά
– σιγά εισέρχεται σ’ επιστημονικά δεδομένα. Ας ευχηθούμε ότι μετά από χρόνια
πολλά, όσα υποστήριζαν οι πρόγονοί μας, θ’ αποδειχθούν ότι είναι αληθινά για να
μην μιλάμε πλέον για μυθολογία, αλλά για ιστορία.
[1] Πλουτάρχου – Αίτια Ρωμαϊκά – 282/76
[2] Η σεληνίς ήταν το νόμισμα που είχαν τα υποδήματα των συγκλητικών, σχήματος ημισελήνου, συνήθως από
ελεφαντόδοντο.
[3] www. Epistiton.blogspot.com
[4] Πλάτωνος «Τίμαιος»,
22c
[5]“Φαινόμενα” (21, 7)
[6] “Αποτελεσματικά” ( βιβλ. 6, 191)
[7] “Αποτελεσματικά” (ΒΙΒΛ.1, 125).
[8] Πολιτικός, 269 ,α
[9] Απόσπασμα από το βιβλίο μου
“Φαέθων και Προζερπίνη» Εκδόσεις Ηλίανθος – αφιλοκερδώς προσφερθέν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου